Aż 1/3 Polaków po 65 roku życia przyjmuje co najmniej 5 leków dziennie. Zażywanie wielu medykamentów jednocześnie, zwane polipragmazją, zwiększa ryzyko wystąpienia groźnych powikłań i wzajemnych interakcji. Narodowy Fundusz Zdrowia rozpoczyna kampanię edukacyjną, która zwróci uwagę seniorów na liczbę przyjmowanych leków oraz zminimalizuje ryzyko nadmiernego i niekontrolowanego oddziaływania farmakologii na ich zdrowie i życie.
Polipragmazja, nazywana też wielolekowością, to przyjmowanie co najmniej pięciu leków jednocześnie. Jest groźna dla każdego, szczególnie dla osób starszych, które są obciążone chorobami przewlekłymi, np. cukrzycą, nadciśnieniem tętniczym, niewydolnością krążenia. Eksperci podkreślają – starzenie się społeczeństwa i równoczesne wydłużanie życia sprawiają, że polipragmazja, pozostająca poza nadzorem, jest zjawiskiem aktualnym i niebezpiecznym.
– W konsekwencji przybywa pacjentów, którzy przyjmują regularnie, bez należytej kontroli specjalistów, znaczne ilości medykamentów, narażając się tym samym na zwiększone ryzyko działań niepożądanych, osłabienie efektu terapeutycznego, czy interakcje między lekami oraz leków z żywnością – podkreśla Filip Nowak, p.o. prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia.
Narodowy Fundusz Zdrowia, już w lutym 2020 roku, przygotował specjalny raport o polipragmazji,który szczegółowo opisuje to zjawisko z polskiej perspektywy. Fundusz przywołuje dane z 2018 roku mówiące o liczbie wykupionych substancji czynnych. Według wyliczeń NFZ ponad 2 mln Polaków wykupiło w ciągu miesiąca więcej niż 5 substancji czynnych. Im większa liczba substancji wykupionych w krótkim czasie, tym wyższe ryzyko istnienia nieprawidłowej polipragmazji. Najbardziej zagrożone niepożądanymi reakcjami są osoby, które w ciągu miesiąca od zrealizowania pierwszej recepty w 2018 roku wykupiły ponad 20 substancji czynnych. Takich pacjentów było 321!
W okresie pandemii koronawirusa ryzyko polipragmazji wzrasta. Obawy pacjentów o własne zdrowie rosną, dlatego szukają sposobów, aby je dodatkowo zabezpieczyć i wzmocnić.
– Niestety, dla wielu Polaków owo zabezpieczenie polega na przyjmowaniu zwiększonej liczby leków, w tym leków bez recepty i suplementów. Pacjenci masowo sięgają na przykład po środki o deklarowanych właściwościach uodparniających. Problem polega na tym, że nie ma leków, którymi możemy zabezpieczyć się w 100% przed infekcjami – przekonuje prof. Przemysław Kardas, kierownik Zakładu Medycyny Rodzinnej na Uniwersytecie Medycznym w Łodzi, jeden z recenzentów nowego raportu NFZ.
Tylko w pierwszych tygodniach po rozpoczęciu pandemii apteki odnotowały ponad 20 milionów wizyt, a farmaceuci udzielali dziennie nawet 3,5 miliona porad. Mimo apeli farmaceutów, aby nie kupować leków na zapas i bez wyraźnych wskazań medycznych, zainteresowanie nimi rosło. Wzrost dotyczył szczególnie preparatów bez recepty na uspokojenie i wyciszenie, a także suplementów diety ułatwiających zasypianie. Choć w większości to ziołowe preparaty, nie pozostają obojętne dla naszego organizmu. Przyjmowane ich łącznie z innymi, przewlekle stosowanymi lekami może skutkować niekorzystnymi interakcjami dla zdrowia.
– Strach i niepokój przez pewien czas stały się głównym doradcą pacjentów. Z dnia na dzień obserwowaliśmy, jak z półek aptecznych znikają leki przeciwwirusowe i na grypę. Pacjenci mieli błędne przekonanie, że pomogą one w walce z koronawirusem. Rolą farmaceutów jest przekazywanie rzetelnych informacji o działaniu leków. Zwracaliśmy przy tym szczególną uwagę, że ich przyjmowanie bez fachowej diagnozy i wskazań jest nie tylko bezzasadne, ale bywa niebezpieczne dla zdrowia – zaznacza Elżbieta Piotrowska-Rutkowska, prezes Naczelnej Rady Aptekarskiej.
Aby ograniczyć zjawisko polipragmazji NFZ rozpoczął kampanię edukacyjną „Świadomy pacjent – skuteczna terapia”. „Nie igraj z lekami. W grę wchodzi Twoje zdrowie” to jej hasło.
W największych stacjach telewizyjnych (TVP, TVN, Polsat) i radiowych (RMF FM, Polskie Radio), od 19 października do końca listopada, emitowane będą trzydziestosekundowe spoty, informujące o zjawisku polipragmazji. W najbliższych wydaniach dzienników Super Express i Gazeta Wyborcza (piątek, 23 października), czytelnicy otrzymają praktyczny dodatek, w całości poświęcony zjawisku wielolekowości.
Na łamach tygodników oraz w największych serwisach internetowych Onet.pl i WP.pl ukażą się artykuły, wyjaśniające seniorom i ich najbliższym, czym jest polipragmazja i jak skutecznie ograniczać jej negatywne skutki.
Do pacjentów trafi także specjalna gazeta, która krok po kroku tłumaczy, jak bezpiecznie przyjmować leki oraz praktyczne bloczki, pomocne w notowaniu medykamentów przed wizytą u lekarza lub konsultacją z farmaceutą. Materiały są dostępne na stronie Akademii NFZ.
Pięć zasad, które zmniejszą ryzyko niepożądanych skutków przyjmowania wielu leków*:
*Źródło: Andrzej Matyja, prezes Naczelnej Rady Lekarskiej
Twoje zdrowie jest najważniejsze, dlatego zawsze informuj swojego lekarza lub farmaceutę o zażywanych lekach.
